INTEGRACYJNA SZKOŁA PODSTAWOWA NR 67 IM. JANUSZA KORCZAKA
W ŁODZI

W ramach współpracy pomiędzy Integracyjną Szkołą Podstawową nr 67 im. Janusza Korczaka w Łodzi oraz Akademią Humanistyczno-Ekonomiczną w Łodzi powstał scenariusz zajęć w ramach Światowego Dnia Świadomości Autyzmu. Scenariusz został wykorzystany na zajęciach w ramach Niebieskich Igrzysk. 

Światowy Dzień Świadomości Autyzmu
– autorskie scenariusze zajęć dla uczniów szkół podstawowych 

klasy 1-2(1) i 3-8

Autorzy: Dr Anna Breś, mgr Mariusz Antoniak
Korekta językowa: dr Jolanta Jankowska 

dr Anna Breś
Doktor Nauk Społecznych w dziedzinie pedagogiki. W kręgu zainteresowań mieści się pedagogika ogólna, pedagogika specjalna - terapia pedagogiczna i arteterapia.

mgr Mariusz Antoniak
Nauczyciel języka niemieckiego, oligofrenopedagog.
Nauczyciel współorganizujący kształcenie w Integracyjnej Szkole Podstawowej nr 67 im. Janusza Korczaka w Łodzi oraz dydaktyk w Akademii Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi. 

dr Jolanta Jankowska
Doktor nauk humanistycznych w zakresie literaturoznawstwa, adiunkt w Centrum Językowym na Politechnice Opolskiej. Prowadzi zajęcia z języka angielskiego, języka rosyjskiego, języka polskiego jako obcego oraz wykłady z historii wzornictwa, sztuki i architektury.

(1) Informacje o zadaniach dla uczniów klas 1-2 znajdują się na samym końcu scenariusza.

Temat: Światowy Dzień Świadomości Autyzmu.

Cele ogólne: 

• Zapoznanie uczniów z pojęciem autyzmu i typowymi zachowania autystów;
• Uświadomienie uczniom, czym jest bycie tolerancyjnym wobec rówieśników, którzy mają problem ze zrozumieniem określonych zachowań. 

Cele szczegółowe: Uczeń: 

• potrafi scharakteryzować pojęcie autyzmu;
• potrafi wskazać typowe zachowania osoby autystycznej;
• potrafi podać przykłady pomocy, którą może zaoferować i zapewnić osobie z autyzmem; potrafi
• uszanować odmienne zachowanie drugiej osoby. 

Metody: 

• metoda asymilacji wiedzy (czytanie tekstu, pogadanka, opis, opowiadanie);
• metoda praktyczna - oparta na metodzie zadań twórczych (wykonanie lapbooka);
• metoda aktywizująca - oparta na metodzie aktywności kreatywnej ucznia.

Forma: 

• Grupowa, indywidualna. 

Środki dydaktyczne: 

Autorski tekst, autorskie materiały do wykonania lapbooka, karton A3 (najlepiej niebieski), nożyczki, klej, cienkopis. 

Przebieg zajęć 

1. Nauczyciel wita się z uczniami i przedstawia temat zajęć. Informuję uczniów
o obchodach Światowego Dnia Świadomości Autyzmu, który obchodzony jest 2 kwietnia. 

2. Nauczyciel czyta uczniom dołączony list. (Załącznik 1)
Po przeczytaniu listu zadaje uczniom pytania:
Jak można nazwać przeczytany tekst? Jakie elementy pojawiły się w tym tekście?
Czego dotyczył ten list? Kto jest nadawcą i odbiorcą listu? Jakie inne elementy powinny się pojawić w liście do kolegi? W jaki sposób można scharakteryzować autyzm? Jakie typowe cechy ma autysta? W jaki sposób można pomóc takiej osobie? 

3. Nauczyciel prosi uczniów o pomoc. Jeden uczeń rozdaje niebieskie kartony. Drugi uczeń rozdaje przygotowane materiały, które zostaną wykorzystane w lapbooku. 

4. Nauczyciel wyjaśnia, czym jest lapbook. Prezentuje uczniom jakie elementy zostaną wykorzystane do wykonania lapbooka (Załącznik 2).
Nauczyciel wykonuje lapbooka etapami razem z uczniami. 

5. Na koniec zajęć uczniowie pokazują wykonane przez siebie lapbooki innym uczniom. Podpisują swoje prace - na odwrocie pracy. 

6. Nauczyciel dziękuje uczniom w włożony trud w wykonanie prac oraz za aktywny udział
w zajęciach. 

UWAGA: 

Nauczyciel wykonuje kilka zdjęć prac uczniów lub wspólne zdjęcie klasowe
z lapbookami. Zdjęcie lub zdjęcia zostaną wykorzystane do stworzenia kolażu i umieszczone na stronie internetowej szkoły. 

(Załącznik 1) 

Łódź, 2.03.2024r. 

           Droga Czytelniczko, Drogi Czytelniku! 

           Nazywam się Janek. Mam 11 lat i uczęszczam do czwartej klasy szkoły podstawowej.
Jest mi trudno wyrazić uczucia, nawiązać relację z rówieśnikami. Dlatego postanowiłem napisać list, ponieważ będzie to dla mnie łatwiejsza forma kontaktu
z Tobą. 

           Dlaczego napisałem do Ciebie? Masz jakiś pomysł?
Wspomniałem już, że nawiązanie relacji z drugim człowiekiem, czyli rozmowa na przykład z Tobą jest dla mnie bardzo trudna. Łatwiej jest mi napisać to co czuję, myślę. Jeśli zadasz mi pytanie, chętnie odpowiem. Natomiast sam nie podejdę do Ciebie i nie zacznę z Tobą rozmawiać. Dlaczego tak jest? Dlaczego tak się dzieje?
Odpowiedź jest prosta. Jestem autystą, czyli osobą, która cierpi na autyzm. 

           Autyzm, Droga Czytelniczko, Drogi Czytelniku, nie jest chorobą. Jest to inny sposób postrzegania i rozumienia otaczającego nas świata. Dla Ciebie rozmowa
z drugim człowiekiem jest jak mycie zębów po śniadaniu. Dla mnie jest to trudne wyzwanie, z którym staram się mierzyć każdego dnia. 

           Bardzo często nie byłem w stanie zrozumieć, dlaczego ktoś jest smutny. Dzisiaj, jeżeli widzę, że ktoś jest zasmucony rozumiem, że ta osoba spotkała się z czymś przykrym. Ktoś sprawił jej przykrość. Natomiast jest jeszcze bardzo wiele sytuacji, z którymi nadal mam problem i muszę się ich nauczyć. Pomagają mi w tym zabawy z Tobą i innymi kolegami i koleżankami z klasy. Jestem również wdzięczny Tobie, kiedy do mnie podchodzisz, uśmiechasz się i pytasz, co u mnie? 

           Wspomniałem o jednym z powodów napisania tego listu. Już go znasz. Jest natomiast jeszcze jedna przyczyna. Drugiego kwietnia obchodzony jest Światowy Dzień Świadomości Autyzmu. Jest to dla mnie ważny dzień, aby wszyscy dookoła dowiedzieli się, czym jest autyzm. Prosiłbym Cię o wsparcie, zrozumienie i pomoc w pokazaniu mi pewnych norm zachowania,
w sytuacji kiedy nie będę czegoś rozumiał. 

           Mam nadzieję, że napisanie tego listu pomoże Tobie zrozumieć, dlaczego czasami mam swoje upodobania, czyli określone zachowania, które często nagminnie powtarzam. Kiedyś śmialiście się ze mnie w klasie, że podchodzę ciągle do regału z książkami
i poprawiam po kimś odłożoną książkę. Dzisiaj nie zwracasz już na to uwagi tak jak inni i akceptujesz mój nawyk. To jest właśnie to określone zachowanie, które Tobie nie utrudni w wykonaniu zadań na przykład podczas pisania sprawdzianu. Dla mnie będzie to bardzo rozpraszające. Lubię porządek i dbam o to, aby wszystko ze sobą współgrało. 

           Dlaczego czasami krzyczę, jeśli jest bardzo głośno w klasie? Dlaczego wszyscy dookoła mnie pocieszają naszą koleżankę, która z jakiegoś powodu płacze? A ja siedzę w ławce
i nie reaguję na tę sytuację? Nie wytykaj mojego zachowania, nie krzycz na mnie i mnie nie obrażaj. Taki już jestem. Podejdź do mnie i wytłumacz mi to co się stało. Jak powinienem również
i ja zachować się w tej określonej sytuacji. 

           Czy pamiętasz jak nasza klasa uczyła się w poprzednim roku tabliczki mnożenia? Jednym 

nie sprawiało to problemu, a drudzy potrzebowali więcej czasu na opanowanie: Ile to jest 5 razy 5? Z upływem czasu wszyscy znamy już odpowiedź. Tak samo ja w kontaktach
z innymi ludźmi potrzebuję więcej czasu i więcej sytuacji, dzięki którym będę mógł zrozumieć pewne standardy panujące w naszym społeczeństwie. 

           Na koniec mojego listu, prosiłbym Cię, Drogi Czytelniku, abyś zastanowił się w jaki sposób mógłbyś pomóc takiej osobie jak ja? Nie jest to trudne. Na przykład zadbaj o ciszę, jeśli wychodzisz z klasą do kina, czy muzeum. 

           Pamiętaj również, że pomimo tego, że czasem nie rozumiem pewnego zachowania u innych, jestem taki sam jak Ty. Mam również swoje uczucia. 

           Pozdrawiam Cię bardzo serdecznie! Twój przyjaciel Janek 

PS Dołącz razem ze mną do obchodów Światowego Dnia Świadomości Autyzmu. 

Uwagi dotyczące zajęć z uczniami klas 1-2, szkół podstawowych

Autorzy scenariusza zajęć proponują w klasach 1-2 przeprowadzić zajęcia z wykorzystaniem ćwiczeń arteteraeutycznych.

Co należy zrobić? 

• Określić zasady współpracy uczestników poprzez przeznaczenie czasu (około 1,5 godziny), wspierać ich w wykonaniu zadania, wytłumaczyć polecenia, dopingować dzieci,
  by dokończyły zadanie;
• Określić kryteria oceny zadania: każdy wytwór jest dobry, udany. Liczy się sam proces współpracy rówieśników z klasy szkolnej oraz kontakt nauczyciela z dzieckiem, rozmowa
  i czas poświęcony  na wspólną aktywność.

Zaproponowane poniżej ćwiczenie uwzględnia cele zaangażowanych podmiotów. 

Cele dla nauczyciela: 

• okazanie dziecku zaangażowania, empatii, zainteresowania;
• poświęcenie mu czasu i umacnianie więzi międzyludzkich;
• wypracowanie stylu komunikowania się z dzieckiem;
• dostarczanie dziecku motywacji do działania;
• wskazanie predyspozycji, potencjału możliwości, zdolności dziecka;
• spojrzenie na świat oczami dziecka.

Cele dla dziecka:

• rozwój manualny, werbalny, poznawczy, społeczny;
• wskazanie swoich predyspozycji, zdolności;
• ukazanie swojej ekspresji i energii;
• ciekawe spędzenie czasu w szkole z rówieśnikami i gronem pedagogicznym;
• dobra zabawa.

Formy pracy: indywidualna, grupowa, zbiorowa

Metody pracy z dzieckiem:
Werbalna – opis i pogadanka (związane z konkretem), inspiracja tekstem.
Wizualna – metoda graficznego zapisu, metoda obserwacji i pokaz (okazów naturalnych, modeli, ilustracji) bazująca na wyobraźni dziecka,
Aktywizująca – stymulacja polisensoryczna (poznawanie poprzez patrzenie, słuchanie i dotykanie)
Ruchowa, działaniowa - praca z ciałem, metoda praktycznego działania (konstruowanie, manipulowanie, działanie) metody samodzielnych doświadczeń, metody zadań stawianych do wykonania.

Materiały, sprzęt i środki dydaktyczne:
kolorowe gazety, kamienie, koraliki, plastelina, korki od butelek, kubeczki, druciki, kapsle, klej, kawałki styropianu, guziki, kolorowe żyłki, piórka, wstążeczki, brokat w żelu, cekiny, itp.;

Wizualnepomoce dydaktyczne - ilustracje;
Muzyczne – dowolna muzyka relaksacyjna;
Plastyczne – farby plakatowe, akwarele, kartony, kredki, mazaki, ołówki, plastelina, bibuła, gumki, itp.
Werbalne – rozmowa, słowo czytane.

Przebieg zajęć 

1. Nauczyciel wita się z uczniami i przedstawia temat zajęć. Informuję uczniów
o obchodach Światowego Dnia Świadomości Autyzmu, który obchodzony jest 2 kwietnia. 

2. Nauczyciel czyta uczniom dołączony list. (Załącznik 1)
Po przeczytaniu listu zadaje uczniom pytania:
Kto napisał list? Do kogo został zaadresowany? O czym opowiada?

3. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy 3-4 osobowe, prosi jednego ucznia z każdej grupy o pomoc w rozdaniu materiałów.  

4. Nauczyciel wyjaśnia, na czym polega zadanie. (Załącznik 3) Prezentuje uczniom jakie elementy zostaną wykorzystane do wykonania zadania. 

5. Na koniec zajęć uczniowie pokazują wykonane przez siebie zadania.

6. Nauczyciel dziękuje uczniom w włożony trud w wykonanie prac oraz za aktywny udział
w zajęciach. 

UWAGA: 

Nauczyciel wykonuje kilka zdjęć prac uczniów lub wspólne zdjęcie klasowe
z lapbookami. Zdjęcie lub zdjęcia zostaną wykorzystane do stworzenia kolażu i umieszczone na stronie internetowej szkoły.

(Załącznik 3)
Ćwiczenie podejmuje temat umiejętności twórczych dzieci, które uczą się przekształcać, zmieniać, wykorzystywać otaczającą je rzeczywistość. Poprzez takie działania dzieci rozwijają świadomość własnych nieograniczonych możliwości, a to prowadzi do twórczego sposobu myślenia i działania. 

Temat: Rzeźba 

Polecenie: Ze zbioru różnych przedmiotów dziecko wykonuje dowolną rzeźbę, figurkę. Do dyspozycji są mu dane: kolorowe gazety, kasztany, koraliki, plastelina, korki od butelek, kubeczki, druciki, kapsle, klej, kawałki styropianu, guziki, kolorowe żyłki, piórka, wstążeczki, brokat w żelu, cekiny, itp.

Pomocnicze pytania do ćwiczenia: 

• Co przedstawia Twoja rzeźba? 
• Czy były jakieś trudności przy wykonaniu tego zadania?
• Czy chcesz nadać jakieś imię/nazwę swojej rzeźbie?
• Czy wykonałeś/łaś już kiedyś taką rzeźbę? – z jakich materiałów?

Innym wariantem tego ćwiczenia może być wykonanie bransoletki lub breloczka z podobnych materiałów.